PHP Sınıfları / Nesneleri

PHP Sınıfları Nedir?

PHP diline ait sınıflar, nesne yönelimli programlamanın temel yapı taşlarından biridir. Sınıflar, benzer özelliklere ve işlevlere sahip nesnelerin bir şablona dayanarak oluşturulmasını sağlayan bir yapıdır. Bir sınıf, özellikleri (değişkenler) ve işlevleri (metodlar) içeren veri ve işlem birleşik birimidir. PHP’de sınıflar, kodun daha düzenli ve yönetilebilir olmasını sağlar ve tekrar kullanılabilirlik sağlar.

Sınıflar, nesne yönelimli programlamanın en temel özelliklerinden biri olan kalıtım (inheritance) konseptini destekler. Kalıtım, bir sınıfın diğer bir sınıfın özelliklerini ve işlevlerini miras alabilmesini sağlar. Böylece mevcut bir sınıfı temel alarak yeni bir sınıf oluşturmak ve bu sınıfa özgü özellikler eklemek mümkün olur.

Veri kapsülleme (encapsulation) ise nesnelerin içerisindeki verilere ve işlevlere erişim kontrolü sağlayan bir mekanizmadır. Bu sayede sınıfın içerisindeki özelliklere ve işlevlere dışarıdan izin verilen erişimin sınırlanması mümkün olur. Veri kapsülleme, kodun daha güvenli ve korunaklı olmasını sağlar.

• Sınıflar, benzer özelliklere ve işlevlere sahip nesnelerin bir şablona dayanarak oluşturulmasını sağlar.
• Kalıtım, bir sınıfın diğer bir sınıfın özelliklerini ve işlevlerini miras alabilmesini sağlar.
• Veri kapsülleme, nesnelerin içerisindeki verilere ve işlevlere erişim kontrolü sağlayan bir mekanizmadır.

Sınıf Özellikleri	Sınıf İşlevleri
Örnek 1: $renk	Örnek 1: renkAta()
Örnek 2: $boyut	Örnek 2: boyutAyarla()
Örnek 3: $fiyat	Örnek 3: fiyatHesapla()

Nesne Oluşturma ve Özellikler

Nesne Oluşturma ve Özellikler, bir programlama dilinde nesnelerin nasıl oluşturulduğunu ve bu nesnelerin nasıl davrandığını anlatan önemli bir konudur. Nesneler, bir sınıftan türetilerek oluşturulur ve her biri kendi özelliklerini ve davranışlarını taşır. Bu yazıda, nesne oluşturma süreci ve nesnelerin özellikleri üzerinde durulacaktır.

Herhangi bir programda bir nesne oluşturmak için, öncelikle nesnenin hangi sınıftan türetileceği belirlenmelidir. Sınıftan türetilen bir nesne, sınıfın özelliklerine ve davranışlarına sahip olacaktır. Nesne oluşturulurken kullanılan anahtar kelime, new’dir. Örneğin, bir “Araba” sınıfından bir nesne oluşturmak için aşağıdaki gibi bir kod kullanılabilir:

Araba arabam = new Araba();

Bu kodda, “Araba” sınıfından bir nesne olan “arabam” oluşturulmuştur. Bu nesne, Araba sınıfının özelliklerine ve işlevlerine erişebilir ve onları kullanabilir.

• Özellikler: Nesneler, sınıfların özelliklerini taşır. Örneğin, Araba sınıfını düşünelim. Bu sınıfın özellikleri arasında renk, hız, model gibi değerler yer alabilir. Nesneler, bu özelliklere erişebilir ve onları değiştirebilir.
• İşlevler: Nesneler, sınıfların işlevlerini de taşır. Örneğin, Araba sınıfında “hızlan” ve “yavaşla” gibi işlevler bulunabilir. Nesneler, bu işlevleri çalıştırabilir ve farklı durumlara göre davranışlarını değiştirebilir.

Nesne oluşturma ve özellikler konusu, nesne yönelimli programlamanın temel taşlarından biridir. Bu konuyu anlamak, programlamada daha karmaşık yapıları ve ilişkileri anlamak için önemlidir. Nesnelerin nasıl oluşturulduğunu ve nasıl davrandığını öğrenmek, bir programcının daha etkili ve düzenli kod yazmasını sağlar.

Sınıf Metodları ve İşlevleri

Sınıf metodları, bir sınıfın özel bir davranış sergilemesine olanak tanıyan fonksiyonlardır. Bir sınıfın metodu, o sınıfa ait olduğu için sınıfın özelliklerine erişebilir ve değişiklik yapabilir. Sınıf metodları, genellikle sınıfın tüm örnekleri tarafından kullanılabilir ve örneklem üzerinden çağrılabilir.

Sınıf metodlarını tanımlamak için static anahtar kelimesi kullanılır. Bu anahtar kelime, bir metodu sınıfın bir örneği olarak işaretler. Bir sınıf metodunu çağırmak için ise sınıfın adını ve metodu takip eden iki nokta üst üste işaretini kullanırız.

• Static metotlara örnek olarak, matematiksel hesaplamaları gerçekleştiren bir sınıf düşünelim. Bu sınıfın örnekleri oluşturulmadan da, sınıf metodları üzerinden işlemler gerçekleştirilebilir.
• Bir sınıf metodu, o sınıfa ait veriye erişmek zorunda olmadığı için diğer metotlara kıyasla daha hızlı çalışabilir. Bu nedenle, sınıf metodları performans açısından tercih edilebilir.
• Sınıf metotları, bir sınıfın örneklemi üzerinden değil, sınıfın kendisi üzerinden çağrıldığı için sınıfın durumu değiştirilebilir ve paylaşılan veriler kullanılabilir.

Metod	Açıklama
__construct()	Sınıfın yapıcı metodu olup, yeni bir örnek oluşturulduğunda otomatik olarak çalışır.
__toString()	Bir nesnenin dize temsilini döndüren metottur. Ekrana yazdırıldığında otomatik olarak çağrılır.
__destruct()	Sınıfın yıkıcı metodu olup, bir nesne bellekten silindiğinde çalışır.

Kalıtım ve Soyutlama Kavramları

Kalıtım ve soyutlama, nesne yönelimli programlamanın temel kavramlarından biridir. Bu kavramlar, sınıf yapısının daha esnek ve modüler olmasını sağlar. Kalıtım, bir sınıfın başka bir sınıftan özelliklerini ve davranışlarını miras almasını sağlar. Bir sınıfın, başka bir sınıfın özelliklerini kullanabilmesi ve bu özelliklere yeni özellikler ekleyebilmesi mümkün olur.

Soyutlama ise nesne yönelimli programlamanın başka bir temel prensibidir. Soyutlama, gerçek dünyadaki nesneleri, program içerisindeki sınıflar ve nesnelerle temsil etmeyi sağlar. Bu sayede gerçek dünyadaki olayları ve durumları program içinde modelleyebiliriz. Soyutlama sayesinde programlar daha anlaşılır ve yönetilebilir hale gelir.

Örneğin, bir araba sınıfı düşünelim. Araba sınıfının özellikleri marka, model, renk gibi özellikler olabilir. Bu sınıftan türetilen başka bir sınıf ise spor araba sınıfı olabilir. Spor araba sınıfı, arabaya ait olan özelliklere ek olarak hız gibi özellikler içerebilir. Bu durumda spor araba sınıfı, arabayı temsil eden ana sınıfın özelliklerini miras almış olur.

• Kalıtım ve soyutlama, nesne yönelimli programlamanın temel kavramlarındandır.
• Kalıtım, bir sınıfın başka bir sınıftan özelliklerini ve davranışlarını miras almasını sağlar.
• Soyutlama ise gerçek dünyadaki nesneleri program içerisindeki sınıflar ve nesnelerle temsil etmeyi sağlar.

Kalıtım	Soyutlama
Bir sınıfın başka bir sınıfın özelliklerini miras alması	Gerçek dünyadaki nesnelerin program içinde temsil edilmesi
Esnek ve modüler sınıf yapısı	Anlaşılır ve yönetilebilir kod

Veri Kapsülleme ve Erişim Belirteçleri

Veri kapsülleme, nesne yönelimli programlamada önemli bir kavramdır. Verilerin sınıf içinde saklanması ve bu verilere erişimin kontrol altında tutulması anlamına gelir. Bu sayede veri güvenliği sağlanır ve verilere sadece belirli metodlar aracılığıyla ulaşılması sağlanır. Veri kapsülleme için kullanılan bir diğer önemli kavram ise erişim belirteçleridir.

Erişim belirteçleri, sınıfın içindeki özelliklerin ve metodların hangi durumlarda erişilebilir olduğunu belirlemek için kullanılır. Bu belirteçler, özellik ve metodların erişim düzeyini kontrol etmek amacıyla kullanılır ve bir sınıfın içindeki nesneler arasındaki ilişkiyi düzenler. Veri kapsülleme ve erişim belirteçleri birlikte kullanıldığında, sınıfın dışında kullanılması istenmeyen özelliklere ve metodlara erişimi engellemek mümkün olur.

Bir sınıf içindeki özellikler ve metodlar, genellikle public, private ve protected gibi erişim belirteçleriyle tanımlanır. Public erişim belirteciyle tanımlanan bir özellik veya metod, sınıfın dışındaki tüm alanlardan erişilebilirken, private erişim belirteciyle tanımlanan bir özellik veya metod sadece o sınıf içinde kullanılabilir. Protected erişim belirteciyle tanımlanan bir özellik veya metod ise, o sınıfın miras aldığı ve kendi alt sınıfları tarafından kullanılabilir.

• Public: Herhangi bir yerden erişilebilir.
• Private: Sadece sınıf içinden erişilebilir.
• Protected: Sınıf içi ve miras alan alt sınıflardan erişilebilir.

Erişim Belirteci	Özellik/Metod Erişimi
Public	Herhangi bir yerden erişilebilir.
Private	Sadece sınıf içinden erişilebilir.
Protected	Sınıf içi ve miras alan alt sınıflardan erişilebilir.

Nesne Yönelimli Programlama İlkeleri

Nesne yönelimli programlama (OOP), bir yazılım geliştirme yaklaşımıdır ve birçok modern programlama dili tarafından desteklenmektedir. OOP’nin temelinde, bir programın nesnelerden oluşması ve bu nesnelerin birbirleriyle etkileşerek çalışması yatar. Bu blog yazısında, OOP’nin temel prensiplerini inceleyeceğiz ve nasıl uygulandığını göreceğiz.

1. Encapsulation (Veri Kapsülleme)

Encapsulation, bir sınıfın verilerine ve işlevlerine erişim kontrolü sağlar. Sınıflar, verilerini saklamak ve güncellemek için özel işlevler ve erişim belirteçleri kullanır. Bu sayede, verilerin tutarlılığı ve bütünlüğü korunur. Encapsulation aynı zamanda verilerin dışarıdan erişime karşı korunmasını da sağlar, bu da güvenli ve düzenli bir kod yazımını teşvik eder.

2. Inheritance (Kalıtım)

Kalıtım, bir sınıfın diğer bir sınıftan özelliklerini ve işlevlerini miras alabilmesini sağlar. Bir sınıf, başka bir sınıftan türetilebilir ve türetilen sınıf, türetilen sınıfın özelliklerini ve işlevlerini kullanabilir. Bu, tekrar kullanılabilirlik ve kodun daha kolay yönetilebilir olmasını sağlar. Kalıtım, sınıflar arasında bir ilişki kurarak, kodun düzenli ve organize bir şekilde geliştirilmesine yardımcı olur.

3. Polymorphism (Çok Biçimlilik)

Çok biçimlilik, bir nesnenin farklı şekillerde davranabilmesini ifade eder. Aynı işlevin farklı şekillerde kullanılabilmesine olanak tanır. Polymorphism sayesinde, farklı türde nesneleri aynı şekilde işleyebiliriz ve bunu yaparken kod tekrarını önleriz. Polymorphism, programların daha esnek, genişletilebilir ve sürdürülebilir olmasını sağlar.

Prensip	Açıklama
Encapsulation	Bir sınıfın verilerine ve işlevlerine erişim kontrolü sağlar.
Inheritance	Bir sınıfın diğer bir sınıftan özelliklerini ve işlevlerini miras alabilmesini sağlar.
Polymorphism	Bir nesnenin farklı şekillerde davranabilmesini ifade eder.

Sınıf ve Nesne Arasındaki İlişki

Bir programlama dilinde sınıf ve nesne arasındaki ilişki oldukça önemlidir. Sınıf, bir nesnenin özelliklerini ve davranışlarını tanımlayan bir şablondur. Nesne ise bir sınıfın örnekleridir. Yani sınıf, nesnelerin nasıl olması gerektiğini belirlerken, nesne ise sınıfın bir örneğidir.

Sınıflar, birçok benzer özelliği ve işlevi paylaşan nesneleri gruplamak için kullanılır. Örneğin, bir araba sınıfı, tüm arabaların ortak özelliklerini (renk, marka, model) ve davranışlarını (hızlanma, frenleme) tanımlar. Bu sınıftan türetilen nesneler, birer araba örneğidir ve her biri farklı özelliklere sahip olabilir.

Sınıflar ve nesneler arasındaki ilişki, kalıtım ve soyutlama kavramlarıyla daha da güçlendirilebilir. Kalıtım, bir sınıfın başka bir sınıftan türetilmesini sağlar. Bu sayede, türetilen sınıf, temel sınıfın özelliklerini ve işlevlerini miras alır ve üzerine kendi özelliklerini ve işlevlerini ekleyebilir. Böylece kodun tekrar kullanılabilirliği artar ve daha düzenli bir programlama yapısı sağlanır.

Soyutlama ise sınıfların ve nesnelerin gereksiz detaylardan arındırılması ve ana odak noktasına odaklanılmasını sağlar. Örneğin, bir otomobil nesnesini kullanırken, motorun nasıl çalıştığı veya tekerleklerin nasıl döndüğü gibi detaylarla ilgilenmek istemeyiz. Sadece otomobili çalıştırmak veya durdurmak gibi yüksek düzeyli işlemlerle ilgileniriz. Bu sayede programlama daha anlaşılır ve daha kolay bakım yapılabilir hale gelir.

Veri kapsülleme ve erişim belirteçleri de sınıf ve nesnelerin ilişkisini düzenleyen önemli kavramlardır. Veri kapsülleme, bir sınıfın verilerini (özellikleri) ve bu verilere erişimi kontrol eden işlevleri (metodları) bir arada tutmasını sağlar. Bu sayede, verilere doğrudan erişimin önüne geçilir ve verilerin güvenliği sağlanır. Erişim belirteçleri ise, verilere nasıl erişileceğini belirler. Örneğin, “public” erişim belirteciyle tanımlanan bir özellik herkes tarafından erişilebilirken, “private” erişim belirteciyle tanımlanan bir özellik sadece sınıf içinde kullanılabilir.

Özet

Sınıf ve nesne arasındaki ilişki, bir programlama dilindeki temel kavramlardan biridir. Sınıf, nesnelerin özelliklerini ve davranışlarını tanımlayan bir şablondur ve nesneler, bir sınıfın örnekleridir. Sınıflar ve nesneler arasındaki ilişki, kalıtım ve soyutlama kavramlarıyla güçlendirilebilir. Veri kapsülleme ve erişim belirteçleri ise sınıf ve nesnelerin ilişkisini düzenleyen önemli kavramlardır. Bu kavramları anlamak, nesne yönelimli programlama prensiplerini daha iyi anlamamızı sağlar ve daha kaliteli kod yazmamıza yardımcı olur.

Sık Sorulan Sorular

PHP Sınıfları Nedir?

PHP sınıfları, nesne tabanlı programlama (OOP) konseptinde bir nesnenin özelliklerini ve davranışlarını tanımlayan şablonlardır. Bu şablonlar, nesnelerin özelliklerini (değişkenler) ve davranışlarını (fonksiyonlar) içeren bir yapı sağlar.

Nesne Oluşturma ve Özellikler

Nesne oluşturma, bir sınıftan yeni bir örneğin yaratılmasıdır. Bu örnek daha sonra sınıfın özelliklerine erişebilir ve sınıfın yöntemlerini kullanabilir. Örnek olarak, bir “Araba” sınıfından yaratılan bir “bmw” nesnesi, “marka”, “model”, “renk” gibi özelliklere sahip olabilir.

Sınıf Metodları ve İşlevleri

Sınıflar, bir nesne oluşturulduğunda ona ait olan işlevleri (metodları) içerebilir. Bu metodlar, nesnenin davranışlarını tanımlar. Örneğin, bir “Kedi” sınıfının “Miyavla” adında bir metoduna sahip olması ve bu metodun kedi sesinin çıkarılmasını sağlaması gibi.

Kalıtım ve Soyutlama Kavramları

Kalıtım, bir sınıfın başka bir sınıftan özellikleri ve metodları miras almasıdır. Bu sayede yeni bir sınıf oluşturulurken var olan bir sınıftan faydalanılabilir. Soyutlama ise bir nesneyi sadece gerekli olan özelliklerle temsil etme prensibidir. Bu sayede karmaşıklığı azaltır ve programın daha anlaşılır olmasını sağlar.

Veri Kapsülleme ve Erişim Belirteçleri

Veri kapsülleme, objelerin verilerini (değişkenler) ve ilgili fonksiyonlarını (metodlar) bir arada tutma prensibidir. Erişim belirteçleri ise bir değişken veya metodun, diğer sınıflardan nasıl erişileceğini kontrol etmek için kullanılır. Örneğin, “public” belirteci ile bir değişkene erişim tüm sınıflardan sağlanabilirken, “private” belirteci ile sadece o sınıf içinden erişilebilir.

Nesne Yönelimli Programlama İlkeleri

Nesne yönelimli programlama, kodun nesnelerin etrafında organize edildiği bir programlama paradigmasıdır. Bu paradigmada dört temel prensip bulunmaktadır: kalıtım, çok biçimlilik, soyutlama ve veri kapsülleme. Bu prensipler, kodun daha anlaşılır, esnek ve bakımını kolaylaştırır.

Sınıf ve Nesne Arasındaki İlişki

Sınıf, nesnenin bir şablondur ve nesnenin sahip olduğu özelliklerin (değişkenlerin) ve davranışların (metodların) tanımlandığı yerdir. Nesne ise, sınıftan türetilmiş bir örnektir ve bu örneğe ait özellikler ve davranışlar sınıftan alınır. Yani bir sınıftan birden fazla nesne oluşturabiliriz ve her bir nesne, sınıfın tanımladığı özellikler ve davranışları yerine getirebilir.