PHP Erişim Değiştiricileri nedir?
İçindekiler
PHP’de erişim değiştiricileri, sınıfların ve bu sınıflara ait özelliklerin veya metodların erişimini kontrol etmek için kullanılan özelliklerdir. Erişim değiştiricileri, sınıfların veya nesnelerin belirli bir özelliğe veya metoda erişimini kısıtlamak veya sınırlamak için kullanılır. Bu sayede sınıfın dışından hatalı erişimlerin önlenmesi ve daha güvenli bir kodlama yapısı oluşturulması sağlanır.
PHP’de 4 farklı erişim değiştirici bulunmaktadır: public, private, protected ve var (ES5′ den önce kullanılıyordu). Her bir erişim değiştiricinin farklı özellikleri ve kullanım alanları bulunmaktadır.
public erişim değiştirici: Public erişim değiştirici, bir sınıfın tüm fonksiyonlarına ve özelliklerine her yerden erişilebilmesini sağlar. Yani public olarak tanımlanan bir özellik veya metod, o sınıfın dışında da kullanılabilir. Bu, diğer sınıfların veya nesnelerin bu özelliklere veya metoda erişebilmesi anlamına gelir.
private erişim değiştirici: Private erişim değiştirici, bir sınıfa ait özelliklere veya metoda sadece sınıfın içinde yani tanımlandığı sınıfın içinde erişilebilmesini sağlar. Yani private olarak tanımlanan bir özellik veya metod, sadece kendi sınıfı içerisinde kullanılabilir ve dışarıdan erişim engellenir. Diğer sınıflar veya nesneler bu özelliğe veya metoda erişemez.
protected erişim değiştirici: Protected erişim değiştirici, bir sınıfa ait özelliklere veya metoda yalnızca o sınıfın içinde ve türetilmiş sınıflar içinden erişilebilmesini sağlar. Yani protected olarak tanımlanan bir özellik veya metod, tanımlandığı sınıf içerisinde ve bu sınıftan türetilmiş diğer sınıflar içerisinde kullanılabilir. Ancak bu özellik veya metoda, sınıfın dışından doğrudan erişim engellenir.
HTML formatında olan aşağıdaki tabloda, erişim değiştiricilerin özelliklerini ve kullanımlarını görebilirsiniz:
| Erişim Değiştirici | Özellikleri | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| public | Her yerden erişilebilir | Sınıfın dışı ve içi |
| private | Sadece sınıf içinden erişilebilir | Tanımlandığı sınıf içi |
| protected | Türetilmiş sınıflar içinden erişilebilir | Tanımlandığı sınıf ve türetilmiş sınıflar |
public Erişim Değiştiricisi
Programlama dillerinde, erişim değiştiricileri sınıf, fonksiyon ve değişkenlerin erişim seviyelerini belirlemek için kullanılan önemli bir özelliktir. Bu erişim değiştiricileri, nesneler arasındaki etkileşimi kontrol etmek ve gerektiğinde sınırlamalar getirmek için kullanılır. Bu yazıda, PHP’de kullanılan public erişim değiştiricisine odaklanacağız.
Public erişim değiştiricisi, yani herkese açık erişim değiştiricisi, bir sınıfın veya bileşenin herhangi bir yerden erişilebilir olmasını sağlar. Yani, public olarak tanımlanan bir sınıf, fonksiyon veya değişkene, sınıfın dışından erişilebilir ve kullanılabiliriz. Bu erişim değiştiricisi en genel erişim düzeyini temsil eder ve hemen hemen her yerde kullanılabilir.
Public erişim değiştiricisinin kullanımı oldukça yaygındır ve bazı durumlarda zorunlu hale gelebilir. Özellikle bir sınıf veya bileşenin diğer sınıflar tarafından erişilebilmesi gerekiyorsa public erişim değiştiricisi kullanılmalıdır. Bunun yanı sıra, public erişim değiştiricisini kullanmanın avantajları da bulunmaktadır.
- Public erişim değiştiricisinin kullanılması, daha esnek bir programlama deneyimi sağlar. Özellikle büyük projelerde, birden fazla sınıf veya bileşenin birbirleriyle etkileşim içinde olması gerekebilir. Public erişim değiştirici sayesinde, diğer sınıfların veya bileşenlerin gerektiğinde bu sınıfa erişim sağlaması kolaylaşır.
- Public erişim değiştiricisi, modüler bir programlamaya olanak tanır. Bu, kodun daha kolay anlaşılmasını ve bakımının daha kolay yapılmasını sağlar. Herkesin erişim sağlayabilmesi, farklı sınıfların uyumlu bir şekilde çalışmasını kolaylaştırır.
- Public erişim değiştiricisi, sınıfın veya bileşenin dışarıdan erişilebilirliğini sağlayarak kodun yeniden kullanılabilirliğini artırır. Başka projelerde aynı bileşeni kullanmak veya bileşeni genişletmek istediğimizde public değiştirici sayesinde kolaylıkla erişebiliriz.
| Örnek Kullanım | Açıklama |
|---|---|
| public $name; | Bir sınıf içinde public olarak tanımlanan bir değişken. Bu değişkene herhangi bir yerden erişilebilir ve değeri değiştirilebilir. |
| public function calculateSum($a, $b) | Bir sınıf içinde public olarak tanımlanan bir fonksiyon. Bu fonksiyon, sınıfın dışından çağrılabilir ve kullanılabilir. |
private Erişim Değiştiricisi
Private erişim değiştiricisi, nesnelerin yalnızca kendi içinde erişilebilir olmasını sağlar. Yani, private olarak belirlenen bir özellik veya metot sadece tanımlandığı sınıf içinde kullanılabilir. Bu özelliği, nesnenin dışındaki kodun bu özelliğe erişmesini engelleyerek güvenliği artırır.
Private erişim değiştiricisi, sınıfın içindeki özellikleri ve metotları gizleyerek veri bütünlüğünü sağlar. Bu sayede, sadece sınıfın kendi metotları bu verilere erişebilir ve bu verilerin yanlışlıkla değiştirilmesi veya kötü niyetli kullanılması engellenir.
Private erişim değiştiricisi, nesnenin dışındaki diğer sınıflar veya kodlar tarafından erişilemez. Bu durum, sınıfın içerisindeki verilerin başka yerlerde yanlışlıkla değiştirilmesini veya hatalı kullanılmasını önler. Ancak, private olarak belirlenen özelliklere veya metotlara yine de sınıf içindeki diğer metotlar üzerinden erişmek mümkündür.
Aşağıda private erişim değiştiricisinin kullanımını gösteren bir örnek bulunmaktadır:
| Sınıf | Metot/Yöntem |
|---|---|
| Araba | private void motorCalistir() |
| private void hizlan() | |
| private void dur() |
Yukarıdaki örnekte, “Araba” sınıfında motorCalistir(), hizlan() ve dur() metotları private olarak belirlenmiştir. Bu metotlar yalnızca “Araba” sınıfı içinde kullanılabilir ve dışarıdan erişilemezler. Böylece, bu metotlar sadece “Araba” sınıfının kontrolünde çalışır ve güvenliği sağlanmış olur.
protected Erişim Değiştiricisi
Bir programcının, bir sınıfın veya üyenin sadece o sınıf veya alt sınıflardan erişilebilir olmasını istediği durumlarda protected erişim değiştiricisi kullanılır. Bu değiştirici, sınıfın içinden veya alt sınıflardan erişilebilirken, diğer sınıflardan erişime kapalıdır. Yani, korumalı bir üyenin değeri veya fonksiyonu, sadece ait olduğu sınıf veya alt sınıflar tarafından kullanılabilir.
Bu özellik, sınıf hiyerarşisinde farklı seviyelerde erişime ihtiyaç duyan durumlarda oldukça faydalıdır. Örneğin, bir üst sınıf içerisinde tanımlanan bir korumalı üye, alt sınıflar tarafından miras alınabilir ve bu alt sınıflar tarafından kullanılabilir. Ancak, bu korumalı üye doğrudan başka bir sınıf veya nesne aracılığıyla erişilemez.
Erişim değiştiricileri kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı detaylar vardır:
- Erişim değiştiricilerini doğru bir şekilde kullanmak, programın güvenliği ve düzgün çalışması için önemlidir.
- Bir sınıfın veya üyenin erişim değiştiricisini belirlemek, bu sınıfın diğer kod parçalarıyla olan ilişkisini ve etkileşimini gösterir.
- Erişim değiştiricileriyle ilgili en yaygın hata, gizliliği korumak için private yerine protected kullanmaktır. Private, korumalıdan daha sıkı bir erişim kontrollerine sahiptir ve alt sınıflardan dahi erişilemez.
| Erişim Değiştiricisi | Erişim Seviyesi | Açıklama |
|---|---|---|
| public | Her yerden erişilebilir | Bir sınıfın veya üyenin herhangi bir yerden erişilebilir olmasını sağlar. |
| private | Sadece tanımlandığı sınıf içerisinden erişilebilir | Bir sınıfın veya üyenin sadece ait olduğu sınıf içerisinden erişilebilir olmasını sağlar. |
| protected | Tanımlandığı sınıf veya alt sınıflardan erişilebilir | Bir sınıfın veya üyenin sadece ait olduğu sınıf veya alt sınıflardan erişilebilir olmasını sağlar. |
Erişim Değiştiricilerini nasıl kullanmalıyız?
Erişim değiştiricileri, PHP’de nesne yönelimli programlama (OOP) ile birlikte kullanılan önemli bir kavramdır. Erişim değiştiricileri, bir sınıfta tanımlanan özelliklerin (değişkenlerin) veya yöntemlerin (fonksiyonların) erişim düzeylerini belirlemek için kullanılır. Bu şekilde, özellikler veya yöntemler sadece belirli bir erişim değiştiricisi ile erişilebilir hale gelir. Bu sayede, sınıfların içindeki özellikler ve yöntemlerin güvenliği ve kullanımı kontrol altına alınır.
Erişim değiştiricileri, dört farklı tip olarak karşımıza çıkar: public, private, protected ve varsayılan (default). Kendi belirlediğimiz erişim düzeyini kullanmak için bu erişim değiştiricilerini doğru şekilde kullanmalıyız.
Erişim değiştiricilerinin kullanımı oldukça önemlidir. Doğru kullanıldığında, kodun okunabilirliğini artırır, özelliklerin ve yöntemlerin erişimini kontrol eder ve güvenli bir programlama ortamı sağlar. Örneğin, bir sınıfın bazı özelliklerinin yanlışlıkla değiştirilmesini veya dışarıdan erişilmesini engellemek için private veya protected erişim değiştiricileri kullanılabilir.
Erişim Değiştiricilerinin avantajları nelerdir?
Erişim değiştiricileri, bir sınıftaki değişkenlerin veya yöntemlerin nasıl erişilebileceğini kontrol etmek için kullanılan önemli bir araçtır. Bu nedenle, erişim değiştiricilerinin kullanılmasının birçok avantajı vardır. İşte erişim değiştiricilerinin bazı avantajları:
1. Veri Güvenliği: Erişim değiştiricileri, bir sınıftaki değişken veya yöntemlere kimlerin erişebileceğini kontrol eder. Bu sayede, sınıfın dışındaki nesnelerin bu değişkenlere veya yöntemlere doğrudan erişimini önleyebiliriz. Özellikle, geliştirme ekibindeki farklı üyelerin sınırlı erişime sahip olması gereken özel verilere veya iş mantığına sahip projelerde, erişim değiştiricileri güvenlik açısından önemlidir.
2. Kod Modülerliği: Erişim değiştiricileri, sınıftaki değişken veya yöntemlere erişimi kontrol ederken kodun daha modüler olmasını sağlar. Yani, bir sınıfın içindeki değişkenler veya yöntemler, sınıfın dışındaki diğer kodlar tarafından doğrudan değiştirilemez veya kullanılamaz. Bu sayede, kodun daha anlaşılır, düzenli ve bakımı kolay hale gelir.
3. İşbirliği ve Sürdürülebilirlik: Erişim değiştiricileri, birden çok geliştiricinin aynı projede çalışmasını kolaylaştırır. Özellikle büyük ölçekli projelerde, farklı geliştiricilerin birbirlerinin kodlarını etkilemeden çalışabilmeleri için erişim değiştiricileri büyük önem taşır. Bu sayede, projenin sürdürülebilirliği artar ve hataların tespiti ve düzeltilmesi daha kolay hale gelir.
- Sonuç olarak, erişim değiştiricileri bir sınıftaki değişkenlerin veya yöntemlerin erişimini kontrol etmek için kullanılır. Bu sayede, veri güvenliği sağlanır, kod daha modüler hale gelir ve işbirliği ile sürdürülebilirlik artar. Erişim değiştiricilerinin kullanımı projelerin kalitesini ve güvenliğini artıran önemli bir faktördür.
| Erişim Değiştirici | Açıklama |
|---|---|
| public | Her yerden erişilebilir. |
| private | Sadece sınıf içinden erişilebilir. |
| protected | Hem sınıf içinden hem de alt sınıflardan erişilebilir. |
Erişim Değiştiricileri kullanım örnekleri
Erişim Değiştiricileri, PHP programlama dilinde çok önemli bir özelliğe sahiptir. Bu değiştiriciler, bir sınıfa ait özelliklere ve metotlara erişimi düzenler ve sınıfın kullanımını kontrol eder. Bu blog yazısında Erişim Değiştiricileri’nin nasıl kullanılabileceğine dair bazı örnekler vereceğim.
Birinci kullanım örneği olarak, public erişim değiştiricisini ele alalım. Public kelimesi, bir özelliğin veya metotun her yerden erişilebilir olduğunu belirtir. Yani, sınıfın dışından da erişilebilir ve kullanılabilir. Örneğin, aşağıdaki kod parçasında public erişim değiştiricisini kullanarak bir sınıf oluşturduk:
class Araba {
public $marka;
public function hizlan() {
echo “Araba hızlanıyor…”;
}
}
Yukarıdaki örnekte, Araba sınıfının $marka özelliği ve hizlan() metodu public erişim değiştiricisi ile tanımlanmıştır. Bu nedenle, sınıfın dışından bu özelliğe ve metoda erişebiliriz. Örneğin:
$otomobil = new Araba();
$otomobil->marka = “Ford”;
echo $otomobil->marka; // “Ford” yazdırır
$otomobil->hizlan(); // “Araba hızlanıyor…” yazdırır
Diğer bir kullanım örneği ise private erişim değiştiricisidir. Private kelimesi, bir özelliğin veya metotun sadece kendi sınıfı içerisinden erişilebilir olduğunu belirtir. Yani, sınıfın dışından bu özelliklere veya metotlara doğrudan erişilemez. Örneğin:
class Calisan {
private $maas;
private function maasHesapla() {
// Maas hesaplama işlemleri
}
public function maasiGoruntule() {
echo $this->maas;
}
}
Yukarıdaki örnekte, Calisan sınıfının $maas özelliği ve maasHesapla() metodu private erişim değiştiricisi ile tanımlanmıştır. Bu nedenle, sınıfın dışından bu özelliğe veya metoda doğrudan erişemeyiz. Ancak, maasiGoruntule() metodu aracılığıyla maas özelliğini görüntüleyebiliriz:
$calisan = new Calisan();
$calisan->maasiGoruntule();
Erişim Değiştiricileri kullanımı oldukça esnek ve güçlüdür. Bu örnekler, Erişim Değiştiricileri’nin sınıflar arasındaki ilişkileri ve veri gizliliğini sağlama konusundaki önemini göstermektedir. Bu nedenle, projelerinizde doğru bir şekilde Erişim Değiştiricileri’ni kullanmanızı tavsiye ederim.
Sık Sorulan Sorular
PHP Erişim Değiştiricileri nedir?
PHP’de erişim değiştiriciler, sınıflar, özellikler ve metodlar arasındaki erişim düzeyini kontrol etmek için kullanılan belirteçlerdir. Bu değiştiriciler, sınıfın dışındaki diğer kod birimleri tarafından erişilebilirliği belirler.
public Erişim Değiştiricisi nedir?
public erişim değiştiricisi, sınıfın herhangi bir yerinden doğrudan erişilebilen bir özelliği veya metodu ifade eder. Yani, public özellikler ve metodlar, sınıfın içinde ve dışında her yerden erişilebilir ve kullanılabilir.
private Erişim Değiştiricisi nedir?
private erişim değiştiricisi, sadece tanımlandığı sınıf içinde erişilebilir olan bir özelliği veya metodu ifade eder. Yani, private özellikler ve metodlar, sadece aynı sınıfın içinde kullanılabilir ve diğer sınıflar tarafından erişilemez.
protected Erişim Değiştiricisi nedir?
protected erişim değiştiricisi, sadece tanımlandığı sınıfın kendisi ve türetilmiş sınıflar tarafından erişilebilen bir özelliği veya metodu ifade eder. Yani, protected özellikler ve metodlar, sınıfın içinde ve türetilmiş sınıflar içinde kullanılabilir, ancak diğer sınıflar tarafından erişilemez.
Erişim Değiştiricilerini nasıl kullanmalıyız?
Erişim değiştiricilerini kullanırken, koddaki özelliklerin veya metodların erişim düzeyini doğru bir şekilde belirlemek önemlidir. Genel olarak, özellikleri private olarak tanımlamak ve metodları public olarak tanımlamak iyi bir uygulama yöntemidir. Bu şekilde, özelliklere doğrudan erişim kısıtlanır ve metodlar üzerinden erişim sağlanır.
Erişim Değiştiricilerinin avantajları nelerdir?
Erişim değiştiriciler, kodun güvenliğini ve yapısını korumanın yanı sıra, kodun daha modüler olmasını sağlar. Public, private ve protected değiştiricileri kullanarak, sınıf tanımları arasında güçlü bir kapsülleme sağlanabilir ve sınıflar arasında gereksiz bağımlılık azaltılabilir.
Erişim Değiştiricileri kullanım örnekleri
Bir sınıfta private olarak tanımlanan bir özelliğe sadece o sınıfın içinden erişilebilirken, public olarak tanımlanan bir metod bu özelliğe dışarıdan erişebilir. Aynı şekilde, bir sınıfta protected olarak tanımlanan bir özelliğe ise o sınıfın içinde ve türetilmiş sınıflar içinden erişilebilir.